Ruth van der Waall-Schaeffer,
april 2023

Ondanks de prachtige Passiemuziek van oude en moderne componisten is duidelijk: Jezus stierf geen mooie dood. De dood van Jezus, dat zijn eenzame kreten van een mens aan een martelpaal. Hij moet wel geworsteld hebben met het gevoel dat alles waarvoor Hij gestaan had, voor liefde en recht, voor leven, nu werd tegen gesproken. Door God en allemens in de steek gelaten. En het enige wat Hij in deze crisis nog kon doen was de beginregels van psalm 22 citeren die Hij par cœur, uit het hart kende. En Hij herkende zich erin: ‘Mijn God mijn God waarom hebt gij mij verlaten?’

Uit de diepte van zijn ziel bad Hij deze psalm. Verwoording van huiveringwekkende ervaringen van lijden, uitbuiting, spot, verlatenheid.

Soms blijft er niets anders over dan te bidden, en hoe of waar je dat bidden vorm geeft, maakt niet uit. Ieder op zijn of haar manier. Met of zonder woorden, in muziek of wandelend.

Want wie begrijpt er iets van, van deze wereld? Wie begrijpt dat het gaat zoals het gaat? Je kunt besluiten het op te geven, hierin weg te zinken én je kunt besluiten vast te houden aan het goede, het humane, aan de liefde. En aan de onzichtbare God. Aan de ‘fellow sufferer who understands’ (Whitehead). De lotgenoot die het begrijpt. Het heeft geen zin ons eindeloos af te vragen waarom God niets doet. Ik merk helaas zo vaak dat godsdienstige opvoeding en kerkelijke prediking teveel nadruk hebben gelegd op God als macht en redder. En hoe moeilijk het is voor allerlei mensen deze visie van zich af te schudden of dat ze wegzwemmen van de bron van waar het wèl omgaat. Als die woorden ‘macht en redder’ niet afgestoft worden, dan blijven we steken in afhankelijkheid en worden we expressieloos, waardoor we zowel aan het ten hemelschreiende als aan het wonderbaarlijke, aan schoonheid, voorbijgaan.

Dat wil echter niet zeggen dat we ons niet mogen toe vertrouwen aan de Ander. En blijven bidden zoals de dichter Hans Andreus deed terwijl hij doodziek was: ‘Laat me soms even merken dat je er bent, niet in een blinkend inzicht, bliksemflits, maar als een lichtheid in mij ademend’.

Ruth van der Waall-Schaeffer,
maart 2023

Het boek dat op één van mijn tafeltjes ligt, is geen ‘tourneur de page’, geen spannend boek waarvan je de hoofdstukken verslindt. Het is ook niet iets om op bed te lezen. Op bed moet je proberen niet te veel meer te denken, hoofd en lijf te ontspannen en het leven met al haar wel en wee even te laten wat het is.
Dit is een boek waarin je af en toe wat leest en dan over die paar gelezen bladzijden gaat mijmeren. En mijmeren kun je immers overal: lopend, in de metro, onder de douche.
Misschien bent u nu inmiddels nieuwsgierig geworden over welk boek ik schrijf. De titel luidt: ‘De kracht van ideeën – woorden van geloof en wijsheid-’ door Jonathan Sacks (1948-2020). Sacks was filosoof, auteur en opperrabbijn in Groot–Brittannië.
In de week van de aardbevingen las ik een hoofdstuk over het belang van onderwijs. Op de tv zag ik steden en dorpen in puin, geen huis stond meer rechtop. Dood alom, en leven? Dat lag en ligt stil. Wat ook stil ligt, en dat geldt niet alleen voor die plek dáár, is onderwijs. Hoe lang zullen kinderen/jongeren nu verstoken blijven van onderwijs? Ik laat hierover Jonathan Sacks aan het woord: ‘Een leger is nodig om een land te verdedigen, scholen heb je nodig om een beschaving te verdedigen…het gaat in het onderwijs om méér dan het curriculum vitae. We moeten onze kinderen een ingebouwd moreel GPS-systeem meegeven zodat ze hun weg kunnen vinden in het onontdekte gebied dat ‘toekomst’ heet… Er bestaat te veel ‘ik’ en te weinig ‘wij’ binnen onze cultuur en daarom moeten we onze kinderen bijbrengen te zorgen voor andere mensen, vooral voor mensen die anders zijn dan wij. De wereld die onze kinderen morgen zullen erven, ontstaat in de scholen die we vandaag bouwen.’
Ik hoop dat de visie van Sacks een stevig draagvlak krijgt, omwille van een lichte, op elkaar betrokken toekomst. En laten we zelf ook blijven leren. We zijn hiervoor nooit te oud. Integendeel, het houdt ons jong.