---

Ds. Ruth van der Waall-Schaeffer

---

Ds. Ruth van der Waall-Schaeffer

Het goede leven. Dit is het jaarthema van de Protestantse Kerk Nederland. Vorig jaar was dit ‘het goede verhaal’. Deze twee thema’s hebben van alles met elkaar te maken. De ERN Paris sluit zich aan bij dit jaarthema. Een goed leven is niet synoniem aan een geslaagd leven.

Wat maakt het leven goed, ook in tijden van crisis? Wat geeft het leven zin? Welvaart garandeert geen goed leven. Dat zien we in deze crisis: welvaart kan verdampen, werk kan wegvallen, gezondheid kan afbrokkelen. Het coronavirus bedreigt ons allemaal. Even waren we opgelucht aan het begin van de zomer. De landsgrenzen gingen open, ook al waren er beperkingen, maar we konden ons weer bewegen. Het werd mogelijk onze dierbaren na lange tijd te bezoeken of te ontvangen. En misschien heeft u in de afgelopen weken ook gemerkt dat – ook al hadden we geen coronavirus opgelopen – dat we mentaal moe waren. Niet alleen mentaal maar ook fysiek. Gebrek aan perspectief, uitzicht en bewegingsarmoede lagen aan onze moeheid ten grondslag.

Hoe het verder gaat, is en blijft een vraagteken. Het virus circuleert weer volop. Want wat deze pandemie duidelijk maakt, is dat het niet een dictator of een democratische president is die ons een bepaald leven oplegt, maar de natuur. Verzet tegen een politiek systeem is mogelijk, verzet tegen de natuur is van een andere orde.

Tja, en dan zo’n thema van de PKN. Klinkt mooi. Toch borrelen er vragen in ons op. Geloven in de dag van morgen? Kan ik nogwel een goed leven hebben, zal men zich afvragen?

De schrijver-econoom Jacques Attali heeft hier één antwoord op. Een goed leven zal er slechts zijn als we het joodse adagio in ons leven integreren: ’Je zult je naaste liefhebben als je zelf.’ Eén zin, maar deze omvat alles. Die ander is net zo’n mens als jij bent. Kijk naar wat jouw behoeften zijn, dan ken je die ook van de ander. Als jij ziek wordt, wil je ook graag geholpen worden. Dus je medemens wil dat ook. Het is in feite in je eigen belang om met de ander samen te leven. Een gezond egoïsme ten dienst van altruïsme. Altruïsme betekent dat we een attitude moeten ontwikkelen waarbij je het goede wil voor anderen. En dat op een effectieve, zinvolle manier. Een gezond egoïsme in verbinding met altruïsme. Dat is heel iets anders dan ‘ikke, ikke en de rest kan stikken’. Nee, want op een gegeven moment zul je zelf ook stikken. Niemand is er dan meer voor jou.

---

Ds. Ruth van der Waall-Schaeffer

“Kunt u mij uitleggen waarom zoveel mensen moeite hebben met het feit dat niet iedereen hetzelfde is? Dat daar dikwijls moeilijk over gedaan wordt?” Zo begon een gesprek dat ik onlangs had met iemand bij wie ik op huisbezoek was. Als vanzelf kwamen wij te praten over het scheppingsverhaal in de Bijbel, Genesis 1. Wanneer je dit leest en de inhoud tot je door laat dringen, merk je dat alles en iedereen onderscheiden is van elkaar. Niets en niemand is hetzelfde. Laten we eens een blik werpen op Genesis 1.

Wat schiep God op de derde dag? Jong groen, zaadgevend gewas, vruchtbomen die naar hun aard vruchten dragen… Wat schiep God op de vierde dag? Grote lichten en kleinere… Wat schiep God op de zesde dag? Vee, kruipend gedierte en wild gedierte naar hun aard… En steeds zag God dat het goed was. Als God dus niet gewild had dat er zoveel verschillen zijn tussen de dieren onderling, in de plantenwereld en tussen de mensen, dan had Hij wel alles hetzelfde geschapen. Wat eentonig!

Moet u zich dat eens voorstellen. Het leven zou ongelooflijk saai en kleurloos zijn, vlak. Als niets en niemand meer een eigen aard heeft, een eigen kleur, dan kunnen we ons ook niet meer verwonderen. De wonderen zijn dan letterlijk de wereld uit. Het is mooi als mensen af en toe verbaasd kunnen staan, zich verwonderen over iets of iemand. Dat betekent dat je lééft, dat je geraakt kunt worden. Als je gevoeligheid ontwikkelt voor verwondering om zoveel verscheidenheid, ervaar je dat het bestaan aan diepgang wint.

Onze wereld kan niet zonder ver-wonder-ing! Verschillen zijn juist een vondst van de Schepper opdat we ons kunnen verwonderen, onszelf en elkaar.

---

Ds. Ruth van der Waall-Schaeffer

Het gewone leven. Daar gaat over in het bijbelboek ‘Ruth’. Het verhaal is gauw verteld, want het zijn maar een paar bladzijden. Maar wat is deze kleine novelle rijk aan inhoud en daarbij zo actueel! ‘Ruth’ wordt gelezen op de 50e dag na Pasen. Dan is het Joodse Wekenfeest (Sjawoeot) aangebroken dat later in de christelijke traditie Pinksteren gaat heten. Het is een oogstfeest en de tijd tussen Pasen en Pinksteren is een onzekere tijd. Je weet niet of de oogst wel zal lukken en het hangt daarvan af of er brood op de plank zal zijn. Het is hard werken. Daarom is het verhaal van Ruth ook een gelijkenis: er wordt verteld wat er in een mensenleven omgaat, ondergaat en opkomt aan oogst. Het is een boek waarin het gewone leven getekend wordt. We vinden er gebeurtenissen in terug die ook een plaats kunnen hebben in ons eigen leven: emigreren, liefde die tussen mensen overslaat, mensen aan de dood moeten afstaan, gast/vreemdeling voelen, risico’s nemen omwille van toekomst, eigen belang opzij zetten, ontstaan van nieuw leven, Godverlatenheid en Gods geborgenheid.

Als we naar de bijbelse Ruth kijken, dan zien we een mens die wijs is, geestrijk en geestig in het gewone leven! Ze weet van wachten, laten rijpen, op de juiste tijd handelen. Ruth ontdekt in het alledaagse de glans van Gods aangezicht.
Je zou het zo kunnen samenvatten:
Mensen leven, mensen werken,
Worden verliefd of worden het niet.
Mensen sterven, of blijven leven.
Het gaat om het gewone leven, zoals u ziet.
Veracht dan de dag der kleine dingen niet.

PS : het was mijn bedoeling om tussen Pasen en Pinksteren een leerhuis te houden over het boek Ruth. De ‘confinement’ gooide de plannen om. Maar wat in het vat zit… Ik hoop na de zomer dit alsnog te gaan doen!

---

Ds. Ruth van der Waall-Schaeffer

“In de hemel is geen bier, en daarom drinken we het hier”. Een liedje van Dorus (Tom Manders) begin 1970. Misschien kent u het wel. Het is daarna ook een carnavalskraker geworden. Nu heb ik persoonlijk niets met carnaval en m.b.t corona durf je carnaval niet eens meer te noemen. In het liedje gaat het echter om ‘hier’ de dingen doen. Hoe u zich de hemel voorstelt, weet ik niet. Waar je heen gaat na je sterven? Een plaats van vreugde? Tegelijkertijd kun je bij ‘hemel’ niet een richting, een locatie aanwijzen. Wat is hemel dan wel? ‘Hemel’ is een verborgen werkelijkheid die van een andere kwaliteit is dan de onze. In het scheppingsverhaal lezen we dat er in het begin alleen maar chaos was. Daarin wordt door God orde geschapen. Niet zomaar een god, want die bestaat niet, maar de God met de Naam ‘Ik was, ben en zal zijn’. Eerst komt er licht, want anders tasten we maar in het duister.

En dan – in het wereldbeeld van toen – creëert God een gewelf boven de platte aarde. Iedere dag komt er iets bij, maar steeds meer wordt duidelijk dat de aarde het domein van de mens is. Daar ligt de bestemming van de mens. De hemel hoort bij God. En nergens in de Bijbel lezen we dat ooit alles wat op aarde is naar de hemel gaat verhuizen. Nee, juist omgekeerd. De hemel zal op aarde komen. En als dat gebeurt, is de aarde, en wat er op huist, niet meer ontaart! Daarom bidden we ook ‘gelijk in de hemel alzo ook op de aarde’. De blikrichting is van de hemel naar de aarde, en een nieuw Jeruzalem neerdalend uit de hemel (Openbaring 21:2). Dus niet in tegengestelde richting. Op Hemelvaart gedenken we dat Jezus naar de hemel gaat. Maar dat is niet het laatste. Onze hoop is op zijn terugkeer. Want om de aarde blijft het gaan. Dan wordt wat nu een verborgen werkelijkheid is een zichtbare werkelijkheid. Dan wordt het aardse leven goed omdat de hemel mij begroet : Lied 978

1. 1. Aan U behoort, o Heer der heren,
      de aarde met haar wel en wee,
      de steile bergen, koele meren,
      het vaste land, de onzeek’re zee.
      Van U getuigen dag en nacht.
      Gij hebt ze heerlijk voortgebracht.
   2. Gij roept het jonge leven wakker,
      een tuin bloeit rond het open graf.
      Er ruisen halmen op de akker
      waar zich het zaad verloren gaf.
      En vele korrels vormen saam
      een kostbaar brood in uwe naam.
   3. Gij hebt de bloemen op de velden
      met koninklijke pracht bekleed.
      De zorgeloze vogels melden
      dat Gij uw schepping niet vergeet.
      ‘t Is alles een gelijkenis
      van meer dan aards geheimenis.
   4. Laat dan mijn hart U toebehoren
      en laat mij door de wereld gaan
      met open ogen, open oren
      om al uw tekens te verstaan.
      Dan is het aardse leven goed,
      omdat de hemel mij begroet.

---

Ds. Ruth van der Waall-Schaeffer

Een leeg graf. Paasgeloof ontstaat niet door het zien van een leeg graf of door het zien van engelen, of zelfs van een verschijning van Jezus. Nee, paasgeloof begint door aangesproken te worden, door bij je naam geroepen te worden. We kunnen allemaal wonderlijke verhalen horen over wat er mogelijk gebeurd zou kunnen zijn, wat er wel of niet te zien geweest is rond het jaar 33. Helpen die verhalen ons verder? Nee, het belangrijkste is dat er een stem geklonken heeft die zegt: ‘Jij’. Maria loopt rond in de tuin waar men Jezus in een graf heeft gelegd. Het graf is leeg. Ze is in tranen op zoek. Ze ziet Jezus zelf, maar ze herkent Hem niet en denkt dat het de hovenier is. Maar opeens roept Jezus haar bij haar nààm: ‘Maria, jij!’ En dan pas herkent ze Jezus, keert zich om dan en komt de vitaliteit ook in haar terug. Maar hoe kunnen wij ooit zo door Jezus aangesproken worden ? Door Hem bij onze naam geroepen worden?
Het evangelie vertelt dat wij de adem van Jezus krijgen om elkààr zo te kunnen aanspreken. Hij blies over zijn leerlingen en zei:’Ontvangt de Heilige Geest’, dat wil zeggen: ga in mijn geest leven. Met de adem, in de geest van Jezus, kunnen wij elkaar bij onze naam noemen, en zeggen:’jij’! Om vervolgens gehoor te geven aan de stem die je oproept om te keren. Je moet zèlf in beweging komen. Durven gaan, voorbij het dode, voorbij de duisternis, voorbij de gemiste kansen.

Met Pasen wordt tegen ons gezegd: ‘jij, jij, lief en gewenst mens, keer je om en vat moed, kom in beweging !’